'Nee, de leraar wordt niet vervangen,' zegt Inge Molenaar, universitair hoofddocent bij het Behavioural Science Institute (BSI) van de Radboud Universiteit. 'Als ik ergens een lezing geef over Artificial Intelligence (AI) in het onderwijs, benadruk ik dat altijd als eerste. In het Nederlandse onderwijs is de sociale context van het leren heel belangrijk. We leren door veel interactie met elkaar. Dat laat je niet door een robot overnemen. Juist het tegenovergestelde: met slimme inzet van AI kun je leraren meer ruimte geven voor die interactie en persoonlijke begeleiding. 'Voor sommige mensen is het misschien een verrassing, maar AI in het onderwijs is geen toekomstdroom, het is er al. Door corona is die ontwikkeling verder in een stroomversnelling geraakt. Ruim de helft van alle scholen in het basisonderwijs gebruikt dagelijks adaptieve leermiddelen. Dat betekent dat leraren bijvoorbeeld met de hulp van software tijdens de les opdrachten aanpassen aan de behoeftes en voortgang van individuele leerlingen. 'Ik ben positief ingesteld, dus mijn onderzoek richt zich vooral op de kansen die technologie biedt. Zo kun je leerlingen meer inzicht geven in hun eigen leerproces, en leraren meer tijd en ruimte bieden om leerlingen persoonlijk te begeleiden. Ook kan het slim inzetten van AI bijdragen aan de grote onderwijsvraagstukken van deze tijd, zoals kansenongelijkheid en werkdruk.' Brede focus 'Uiteindelijk is onderwijs niet iets dat je zomaar moet optimaliseren. De focus is veel breder dan alleen op de leeropbrengst; ook algemene ontwikkeling, de vorming van leerlingen en de zorgtaak zijn belangrijk. Daarnaast moeten we goed nadenken over privacyvraagstukken. Opeens kan een leerkracht precies zien hoelang een scholier met huiswerk bezig is geweest, en op welk tijdstip. Het is belangrijk voor leerlingen om gewoon zelf te kunnen oefenen en fouten te maken, zonder het gevoel dat ze altijd in de gaten gehouden worden. 'AI moet de sociale normen en waarden in ons onderwijs versterken, niet vervangen. Daarom ben ik mede-initiator van het Nationaal Onderwijslab AI, waar we in gesprek gaan met scholen, wetenschappers en het bedrijfsleven. Leraren en leerlingen kunnen aangeven hoe ze AI willen inzetten, en dat wordt gebruikt als basis voor cocreatieprocessen samen met wetenschap en bedrijfsleven. 'Het is fantastisch om met zulke gesprekken continu nieuwe stappen te kunnen zetten. Dat levert concrete verbeteringen op. Leerlingen zeiden bijvoorbeeld terecht: docenten kunnen nu zien hoe de ontwikkeling verloopt, maar wij hebben die informatie niet. Daarom hebben we een dashboard voor leerlingen ontwikkeld om hun ook meer inzicht in het eigen leerproces te geven. Zo blijven we bouwen om het onderwijs stapje voor stapje beter maken.' Leestip: Het Alles (Dave Eggers) 'Dit boek gaat over de gevolgen van een volledig digitale cultuur. Een extreme benadering, maar ook een wake-upcall: welke rollen willen we digitale systemen geven? Daarnaast tip ik het boek Should robots replace teachers? van Neil Selwyn: een heel toegankelijke verhandeling over AI in het onderwijs, en een feest van herkenning.' Foto: Andy Kelly via Unsplash