Bloemen in plaats van gras op de dijk is beter voor de dijken, voor de natuur én voor de mens, betoogt ecoloog Hans de Kroon. Zijn onderzoeksproject Future Dikes probeert dijken in Nederland niet alleen als barrière tegen het water te zien, maar als essentieel onderdeel van ons natuurlandschap, waar we ook nog eens blij van kunnen worden. ‘Als je langs bloemrijke dijken fietst, zie je daar mensen van genieten.’ ‘We weten al zo’n 10-15 jaar dat een divers natuurlandschap met verschillende soorten bloemen en grassen positieve gevolgen heeft voor de wortels van die bloemen en grassen. Hoe diverser de planten, hoe steviger hun wortels en daardoor wordt ook de bovenlaag van een bodem steviger. Dat geldt in theorie dus ook voor dijken.’ Dat is niet alleen goed nieuws voor de dijken, maar ook voor de insecten die de bloemen en grassen bezoeken. ‘Nederland heeft zo’n 360 soorten wilde bijen, waarvan een heleboel zeldzaam zijn. Daarvan hebben we al ongeveer een derde op onze dijken aangetroffen, dat is best veel.’OverstromingsproevenMet Future Dikes onderzoekt De Kroon met een aantal collega’s of dijken inderdaad veiliger worden met bloemrijke begroeiing, wat de beste begroeiing is en wat die bloemrijke dijken doen voor de insectengemeenschap. In een van de onderzoeken gingen de wetenschappers kijken of die bloemrijke dijken bestand zijn tegen overstromingen. ‘We hebben een dijk vol bloemen aan de ultieme stresstest blootgesteld aan overstromingsproeven. Met zo’n proef gooi je een enorme klets water over een dijk en kijk je wanneer de dijk bezwijkt. Vaak duurt het niet lang voordat de bovenlaag eraf wordt gestript en er een enorme bres wordt geslagen. Dat hebben we op zes proefvlakken getest, maar ze wilden niet kapot. Het faalmoment kwam niet. Na drie dagen storten met water, zijn we er toch maar mee opgehouden. Daar heb ik wel met een grote glimlach bijgestaan,’ vertelt De Kroon.Lintvormige elementenDe keuze voor dijken is niet toevallig. De Kroon: ‘Dijken zijn interessant omdat het lintvormige elementen zijn. We hebben in Nederland zo’n 17.000 kilometer aan dijken, waarvan de primaire waterkeringen die onze voeten droog houden zo’n 3700 kilometer lang zijn. De andere dijken zijn dijken die niet primair als waterkering dienen. De primaire dijken slingeren overal doorheen en zouden dus hoofdaders kunnen zijn waarlangs insecten zich verplaatsen.’ De dijken staan met elkaar in verbinding, vormen een netwerk. Bijna een soort ecoducten voor insecten. ‘We zien tegelijkertijd dat de dijken niet als een veredelde busbaan worden gebruikt door insecten waar ze op- en afspringen, maar dat er ook dorpjes zijn aan die dijken waar insecten zich kunnen ontwikkelen. Daarmee creëer je met bloemrijke dijken dus een hele vitale gemeenschap voor zowel planten als bijvoorbeeld bijen.’BasisregelsHet doel van Future Dikes is dat al die primaire dijken in Nederland niet meer met gras begroeid zijn, maar met bloemen. ‘Het ideale scenario is: bloemrijke dijken, tenzij… Dat moet wat ons betreft in de basisregels van de dijkbeheerder komen. Het ontwikkelbeheer zal iets anders zijn, misschien wat ingewikkelder, maar met dit project willen we genoeg bewijs leveren dat dit gaat werken. Veel waterschappen zijn al enthousiast, de deltacommissaris is voorstander.’Bloemetje xGelukkige dijken, gelukkige begroeiing en gelukkige bijen. Met als bonus: gelukkige mensen. ‘We hebben altijd gekeken naar de natuur alsof die ons iets moet opleveren: natuur moet ons water zuiveren, of we moeten er producten aan overhouden. Dat is natuurlijk niet zo erg, maar dan zijn we die systemen wel aan het uitmelken. De laatste jaren hoor je steeds meer stemmen die zeggen dat natuurbescherming ook belangrijk is voor ons welzijn.’‘Natuur is een essentieel onderdeel van onze leefomgeving. Het hoort bij ons. Het is bekend dat een groene omgeving op alle fronten beter is: mensen herstellen sneller en worden bijvoorbeeld minder snel ziek. En dan kun je gaan kijken of je ‘bloemetje x’ nou echt nodig hebt, maar ik kan toch ook niet vragen of jij je pink echt nodig hebt? Dat is onzinnig, die hoort bij jou. Dat bloemetje x hoort er ook bij. Als we de natuur niet om ons heen hebben met de biodiversiteit die daarbij hoort, dan klopt er iets niet. Ik hoor dat als ik met mijn neus tussen de bloemen op de dijk lig: mensen zeggen letterlijk dat die bloemen van toegevoegde waarde zijn.’Je bent nodigDe wereld heeft grote uitdagingen het hoofd te bieden. Om dat te kunnen doen zijn wetenschappers, studenten en betrokken burgers nodig die mee willen denken over, en werken aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen. De Radboud Universiteit richt zich met Je bent nodig op mensen die daaraan willen bijdragen. Zelf actief bijdragen of meer lezen over duurzaamheid in ons onderwijs en onderzoek? Kijk op www.jebentnodig.nl voor meer informatie.Het Future Dikes-onderzoeksproject is nu ongeveer halverwege. Voor de komende jaren is extra financiering nodig. Bijdragen? Kijk hier voor meer informatie.Foto: Karsten Russ