Als samenleving, maar zeker ook als universiteit gebruiken we steeds meer data en daar zijn we ons onvoldoende van bewust. Digital Cleanup Day, dit jaar op 15 maart, is een van de initiatieven om daar verandering in brengen. ‘Moeten al die doorgestuurde video’s nog jaren op je telefoon blijven staan?’ Hoe groot onze digitale voetafdruk precies is, valt lastig te zeggen, vertelt Bernard van Gastel, universitair docent duurzame digitalisering aan de Radboud Universiteit ‘We weten dat centra waar onze data worden opgeslagen zorgen voor 3 procent van het totale elektraverbruik in Nederland. Maar verder moeten we het vooral doen met schattingen. Onze wifihotspots, mobieltjes, digitale aankondiging schermen en computers verbruiken ook energie, net als alle slimme apparaten die door kunstmatige intelligentie worden aangestuurd. Oftewel: verbruik door ICT en met ICT. In totaal zal het energieverbruik dus nog een stuk hoger zijn.’ Een voorzichtige schatting van SURF (overkoepelende organisatie voor ICT van onderwijs in Nederland) komt op 20% van elektra voor rekening van ICT voor universiteiten. Naast data-opslag onderscheidt Van Gastel drie zaken die voor het meeste verbruik zorgen. Het maken van berekeningen, het versturen van data en het verbruik van de apparaten zoals wifihotspots die altijd aan staan. Hij wijst op zijn eigen huishouden. ‘Drie kleine wifi-apparaatjes zorgen voor zo’n negen procent van het totale energieverbruik. Meer dan de koelkast en de wasmachine en de waterkoker.’Een gemiddeld huishoudenIn grotere organisaties, zoals de Radboud Universiteit, is het totaalbeeld lastiger te vangen. ‘Er hangen wel energiemeters in de grote gebouwen, maar daar kun je niet aan aflezen welk deel voortkomt uit ICT en welk deel uit dingen als verlichting of verwarming.’ Wel stelt Van Gastel vast dat universiteiten onderschatten hoeveel energie data-opslag kost. ‘Met de opslag van 80 terabyte verbruik je net zoveel energie als een gemiddeld huishouden in een heel jaar. En 80 terabyte lijkt erg veel, maar voor een afdeling aan de universiteit is het niet gek als ze meer dan 1000 terabyte aan data opslaan.’Hoewel er allerlei onderzoeken lopen om data energiezuiniger op te slaan, duurt het nog jaren voordat er een pasklaar product beschikbaar is. En dus moeten we kritischer bekijken hoe we met onze data omgaan en wat we het waard vinden om op te slaan. ‘Voor de meeste datasets geldt dat ze minimaal zoveel jaar moeten worden opgeslagen. Dit kun je ook omdraaien. Stel een maximum opslagtermijn in, waarbij onderzoekers een reden moeten geven als ze data langer willen opslaan.’Van Gastel geeft aan dat universiteiten op dit gebied een voorbeeld kunnen nemen aan de overheid. Daar geldt voor veel data al een maximale bewaartermijn. Dat doen ze niet alleen om duurzaam te zijn, maar ook uit privacyoverwegingen.’ Van Gastel begrijpt dat er altijd een risico zit aan het wissen van data. ‘Data zijn als het wetenschappelijke goud, ze vormen de basis voor onderzoek. Tegelijkertijd kun je je afvragen hoe relevant decennia oude datasets nog zijn. In sommige vakgebieden is de manier waarop data wordt verzameld in de tussentijd al flink veranderd.’ Geen duidelijk doel? Dan wissenDe afgelopen jaren hebben we niet goed doorgehad hoe groot de rol van data is geworden, stelt Van Gastel. ‘Digital Cleanup Day is een mooi moment om ons hier bewuster van te worden, ook als individuen. Begin eens bij je eigen smartphone. Moeten al die doorgestuurde Whatsappvideo’s en memes na jaren nog steeds op je telefoon staan? Zo niet, dan kunnen ze weg.’ Dit bewustzijn is een eerste stap naar meer regie op het datagebruik binnen organisaties zoals de universiteit. Samenwerking tussen afdelingen is dan noodzakelijk. Van Gastel: ‘Nu zijn er nog te veel eilandjes die hun eigen databeleid hebben en ieder het wiel opnieuw uitvinden. We moeten toe naar gezamenlijk beleid waarbij data-opslag een duidelijk doel moet hebben. Anders geldt dat de dataset na een bepaalde tijd wordt verwijderd.’Duurzame ICTDe Radboud Universiteit is bezig met het verduurzamen van ICT op de campus. Bekijk wat de universiteit al doet en nog gaat doen op dit gebied.Meer informatie