De kerk een spiegel voorhouden over wat het echte geloven zou moeten zijn. Dat deed de beweging van de Moderne Devotie. Een keur van wetenschappers schreef er een nieuw en rijk geïllustreerd publieksboek over.Rijcklof Hofman, onderzoeker van het Titus Brandsma Instituut, nam voor het boek het hoofdredacteurschap voor rekening, samen met Anna Dlabačová van de Universiteit Leiden. 'Al lange tijd is er over deze beweging geen goed publieksboek verschenen. Wij wilden dat maken, ook gericht op middelbare scholieren.’Onder de honderd korte hoofdstukken in het boek schreef Hofman de bijdrage over Geert Grote, een van de grondleggers van de nieuwe spirituele beweging in de veertiende eeuw. Hij noemt Grote een groot spreker, maar ook ‘een ongeleid projectiel dat zich tegen allerlei misstanden in de kerk heeft afgezet’. Zo keerde Grote zich tegen de Utrechtse dom, die hij te protserig en te hoog vond. Volgens Grote was het geld voor de klokken in de toren beter besteed aan de armenzorg.Luxeleventje van religieuzenHofman verhaalt over de inzet van Grote om de kerk ‘een spiegel voor te houden’. ‘Hij verzette zich tegen het luxeleventje van veel religieuzen, tegen het geld dat kloosters vroegen aan nieuwe kloosterlingen. Dat was volgens hem niet de bedoeling. Grote had liever een kerk die zuiver is dan een die zich niet aan de regels houdt.’De vraag ligt op tafel of de beweging van de Moderne Devotie een inspiratie is voor hedendaagse groepen die buiten de kerk op zoek zijn naar spiritualiteit. Hofman aarzelt. Hij kent de hedendaagse groepen die met elkaar samenleven, het huishouden delen en bijeenkomsten organiseren voor buitenstaanders over geloof en zingeving. ‘Dat doet allemaal denken aan de moderne devotie van toen, maar de premisse is wél dat je gelooft.’ Met volle overtuiging gelooft zelfs. Geert Grote zou zich volgens Hofman verre houden van mensen die naar een geloof zoeken buiten God.Cultureel erfgoedDe provincie Overijssel heeft een paar jaar terug de beweging van Grote naar voren geschoven als immaterieel cultureel erfgoed. ‘Dat werd helaas afgewezen’, zegt Hofman, ‘maar de aanvraag leidde gelukkig wel tot dit boek.’ Opnieuw bleek hoe rijk het gedocumenteerde verleden van de beweging is. ‘Je moet de geletterdheid van de beweging niet onderschatten. Er werd heel veel geschreven, en daarvan is behoorlijk wat bewaard gebleven in bibliotheken en archieven.’Hofman wijst desgevraagd een paar hoofdstukken aan die extra aandacht verdienen: die over de rol van de vrouwen. ‘De Moderne Devotie was óók een vrouwenbeweging, en bestond voor tweederde uit vrouwen.’ Oprechte religieuze roeping werd versterkt door het vrouwenoverschot in die eeuwen: de gelegerde mannen lieten veel weduwen na. ‘Veel van die weduwen trokken zich terug in religieuze gemeenschappen. Het was voor hen ook een manier om bescherming te vinden.’De Moderne Devotie. Spiritualiteit en cultuur vanaf de late Middeleeuwen is voor € 24,95 te koop bij uitgeverij WBooks. Meer informatie: zie deze link.