Van verguisde passie tot alomtegenwoordige eigenschap: hebzucht is een beetje normaal geworden, stelt filosoof Jeroen Linssen in zijn nieuwste boek. En dat zal niet snel veranderen. ‘Gordon Gekko schuilt in ons allemaal.’In een dikke glimmende bak rijden of poseren in dure merkkleding, niemand kijkt er van op. Dat was in de middeleeuwen wel anders. Armoede en bescheidenheid sierden de mens en zij die toch pronkten met rijkdom zetten hun hemels heil op het spel. Hebzucht was een hoofdzonde, dus verboden.Vanaf de zeventiende eeuw veranderde dat langzaam maar zeker en werden ook de positieve kanten van gewinzucht belicht, zo beschrijft Jeroen Linssen in zijn aankomende boek Hebzucht. Deels vanwege een omwenteling in het puriteins-calvinistische denken, waar de gedachte postvatte dat financiële voorspoed een positief signaal van God was. ‘Niet dat dominees plots hebzucht predikten, maar koopmannen werden wel aangemoedigd om succesvol te zijn en winst na te jagen’, zegt Linssen.‘Feestje voor de hebzucht’Daarnaast gingen veel auteurs hebzucht milder zien ten opzichte van machtswellust. ‘Ze propageerden handel boven oorlog, al betekende dat niet dat ze hebzucht positief vonden. Ze bestreden vuur met vuur.’ Met de werken van Bernard Mandeville en Adam Smith groeide ‘het feestje voor de hebzucht’. ‘Smith stelde onomwonden dat opkomen voor je eigenbelang ook voordelig was voor het collectief, waardoor het haast een goede daad werd.’ Hij liet op slimme wijze de ‘kwade’ hebzucht verdwijnen achter het ‘goede’ eigenbelang.Tegenwoordig is hebzucht enigszins genormaliseerd. ‘Hoewel we haar allerminst omarmen als passie, is onze samenleving ervan doordrongen. We leven in een ondernemersmaatschappij, waar individuen via studies, trainingen en cursussen hun human capital vergroten en zich via LinkedIn in de markt proberen te zetten’, stelt Linssen. ‘Mensen zijn grof gezegd ondernemer van hun eigen leven en succesvolle ondernemers zijn de helden van vandaag de dag.’Diepere wensHij heeft dan ook bezwaar tegen de te gemakkelijke aanvallen op hebzucht die sinds de kredietcrisis oplaaiden, bijvoorbeeld door politici als Jesse Klaver. ‘Je kan mensen niet zomaar beschuldigen van hebzucht, want het zit noodzakelijk in iedereen. Om in de ratrace te kunnen meedraaien, moet je wel een beetje hebzuchtig zijn.’Linssen wijst op Gordon Gekko, antagonist in de blockbuster Wall Street. ‘Zijn credo Greed is good, mag dan misschien wat overdreven zijn, het illustreert bij uitstek onze huidige conditie. Gordon Gekko schuilt in ons allemaal. Net zo goed in mij, want ik hoop natuurlijk dat mijn boek goed zal verkopen.Zolang zaken als (economische) groei gepropageerd blijven worden, ziet Linssen hebzucht niet snel verdwijnen. Financiële instellingen, verzekeringsmaatschappijen en banken, nationale en Europese incluis, hebben een flinke vinger in de pap. ‘De politiek heeft de macht over dergelijke instellingen bewust weggegeven omdat ze anders veel te veel geld zouden uitgeven.’ Gevolg is dat politici weinig ruimte hebben om systematische omslagen te bewerkstelligen, ‘terwijl de politiek vaak aan zet is om verandering in gang te zetten.’Winactie Hebzucht verschijnt dinsdag 26 februari bij uitgeverij Vantilt. Radboud Recharge verloot drie boeken onder haar leden. Kans maken? Mail voor 21 februari 2019 naar recharge@ru.nl o.v.v. Hebzucht. Nog geen account, maar wel kans maken op een boek? Meld je hier aan.