Slaap speelt een heel belangrijke rol in ons leven, maar eigenlijk weten we er heel weinig van af. ‘Met ieder puzzelstukje dat we vinden, wordt de puzzel ingewikkelder én mooier’, zegt Jacqueline van der Meij, postdoc bij het Genzel Lab van de Radboud Universiteit.. Dinsdag 19 april geeft ze een lezing over slaap tijdens het Science Café Nijmegen. Heeft iedereen acht uur slaap nodig? En hoe erg is een nachtje doorhalen? We slapen zo’n een derde van ons leven, maar eigenlijk is het evolutionair een heel vreemde staat van zijn. ‘Tijdens je slaap kun je niet eten en niet voortplanten. Bovendien ben je slapend een makkelijke prooi. Toch komt slaap in (bijna) het hele dierenrijk voor, hetzij in allerlei uiteenlopende vormen’, stelt Van der Meij. Doordat de onderzoekstechnieken steeds geavanceerder worden, heeft slaaponderzoek de laatste vijf, tien jaar een vlucht genomen. Van der Meij: ‘We kunnen kennis opdoen over allerlei dieren van octopussen en kwallen tot platwormen. De variatie in slaap is enorm. Sommige dieren slapen 2 uur per dag, andere 14.’ De gegroeide onderzoeksmogelijkheden zorgen voor nieuwe kennis én nieuwe vragen over de functies van slaap. Zo ontdekten wetenschappers dat REM-slaap, de slaapfase waarin mensen meestal dromen, ook voorkomt bij reptielen. ‘Dit namen ze waar bij een hagedissensoort. Opvallend genoeg kwam REM-slaap bij een verwante soort weer niet voor.’ Onnatuurlijk licht Mensen vertonen overeenkomsten met vogels op slaapgebied. ‘Beide soorten gaan door dezelfde slaapstadia. Tegelijkertijd lijken sommige cognitieve processen die tijdens de slaap plaatsvinden heel verschillend te zijn.’ Bij vogels die zowel op land als boven zee leven, is de slaaproutine daarentegen heel anders. ‘Op land slapen ze heel veel, terwijl ze vliegend boven zee meerdere dagen met amper slaap af kunnen. En als ze al slapen doen ze dat vliegend. Heel fascinerend hoeveel oplossingen in de evolutie zijn ontstaan voor de behoefte aan slaap.’ Ook bij mensen is er een historische ontwikkeling te zien op slaapgebied. ‘Bij inheemse volkeren die zonder elektriciteit leven valt slaap veel meer samen met wanneer het licht is. Nu we zoveel onnatuurlijk licht gebruiken is ons slaapritme ook veranderd.’ Laconieke slapers Bij mensen wordt acht uur slaap per dag regelmatig als norm genoemd, maar daar valt het nodige op af te dingen. ‘Voor de een zal dat wenselijk zijn, maar de ander heeft aan zes uur per dag genoeg’, benadrukt Van der Meij. Naar de precieze gezondheidseffecten van slaap gissen wetenschappers nog, maar ze zijn het erover eens dat chronisch slaapgebrek funest is. ‘Af en toe een nachtje doorhalen kan best, maar soms hoor je mensen wel heel makkelijk stellen dat ze hun slaap later wel inhalen. Slaap is een fundamenteel deel van ons bestaan, maar we gaan er soms laconiek mee om’, stelt Van der Meij. Toch wil ze allerminst preken over het belang van slaap. Ze laat liever zien wat voor interessant fenomeen ze bestudeert. ‘Er gebeurt ontiegelijk veel als we slapen. Ons onderzoek is als een puzzel die bij ieder stukje dat we vinden ingewikkelder én mooier wordt.’ Science Café Nijmegen Datum: 19 april, 19:30-22:00Locatie: The Shamrock / Smetiusstraat 17 NijmegenToegang: Gratis. Aanmelden is niet nodig. Meer informatie over de lezing Foto: Yehor Tulinov via Unsplash