Welk gezin kent ze niet: pubers die niet meer mee willen naar de mis tijdens kerst. Maar adolescentendeskundige Ron Scholte breekt een lans voor het samenzijn. 'Zelf bezocht ik de nachtmis bijvoorbeeld liever met vrienden dan met mijn ouders.' Ron Scholte, actief in de jeugdzorg, kan wel begrip opbrengen voor de jongeren die tegensputteren bij verplichte kerstdiensten of bezoeken aan verre familie. 'Voor jonge kinderen is het vanzelfsprekend dat ze meegaan, maar pubers of jongvolwassenen zoeken het liever zelf uit.' De adolescentie staat in de wetenschap bekend als periode waarin jongeren op zoek zijn naar hun identiteit, daarbij verlangend naar de vrijheid om eigen keuzes te maken. 'De kerstdagen zijn bij uitstek een periode waarin dit spanningsveld zich kan manifesteren.' Puberopstand is geen wet van meden en perzen, zegt Scholte. Het verschilt per cultuur, kortweg: hoe collectivistischer, hoe vanzelfsprekender het samen vieren. 'Onze meer geïndividualiseerde samenleving biedt meer ruimte om zelf over de invulling van de kerstdagen te beslissen.' Culturele verschraling Ondanks zijn begrip voor het pubergedrag schuift Scholte de samenkomsten rond kerst niet zomaar terzijde. 'Eenzame mensen of mensen die een dierbare zijn verloren, hebben juist dan behoefte aan samenzijn met anderen.' Bovendien kom je niet alleen bij elkaar voor de gezelligheid. 'Het gaat om meer: samen tonen van dankbaarheid, stilstaan bij wat je hebt en denken aan mensen die het minder goed hebben. Hieraan voorbijgaan zou een culturele verschraling betekenen. Die kerstboodschap gaat boven de gezelligheid.' Voor Scholte betekent dat bijvoorbeeld een bezoek aan de kindermis met zijn dochter. 'Ik zou misschien liever thuis een boek lezen, maar ik vind het belangrijk dat zij het kerstverhaal meekrijgt. Eenmaal daar is het alsnog heel gezellig. De kinderen rennen door de kerk en er hangt een ongedwongen kerstsfeer.' Je komt volgens Scholte tot de kern van de kerstgedachte met een goede balans tussen 'alleen zijn en cocooning met dierbaren'. Zelf wisselt hij de contacten met familie en vrienden af met momenten van rust: wandelen, een boekje bij de open haard én af en toe tot je laten doordringen 'hoe goed we het hebben'. 'Deze momenten van reflectie zijn de essentie van kerst.' Ron Scholte is als bijzonder hoogleraar Effectiviteit en professionalisering van de jeugdzorg verbonden aan het Behavioural Science Institute. Lees verder: Op Voxweb waarschuwt hij voor de invloed van alcoholgebruik in films op jongeren. In Trouw een artikel met Scholte over de voorspelbaarheid van crimineel gedrag. In DeMorgen relativeert hij dat pestgedrag seksueel voordeel oplevert. Foto 1: Jason Coudriet via Unsplash. Kersttip Boek: Het einde van de eenzaamheid, de debuutroman uit 2016 van de Duits-Zwitserse schrijver Benedict Wells. 'Een aangrijpende roman over een broer en zus die als kind hun ouders verliezen, waarin de kracht van menselijke relaties prachtig wordt beschreven.' Film: De Deense dramafilm Festen van Thomas Vinterberg (1998), waarin een familiediner ontspoort na een onthullende speech. 'Een film die onder je huid gaat zitten, je vergeet de film nooit meer. Wel een heel zwaar thema, over negatieve gezinsrelaties en interacties. Dit kun je als tegenhanger zien van mijn leestip.'