Om CO2-uitstoot te verminderen moeten we gebruik maken van andere energiebronnen. Aardgas wordt gepresenteerd als troef om de overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie te maken. Maar, zo illustreren methodologen van de Radboud Universiteit, de voor- en nadelen van aardgas komen onvoldoende naar voren uit de statische kosten-batenafwegingen die nu de klok slaan. Klimaatopwarming beperken tot ruim onder twee graden aan het eind van deze eeuw, met een streven om onder de anderhalf graad te blijven. Deze ambitieuze doelen werden in 2015 vastgesteld tijdens de klimaatconferentie in Parijs. Een van de manieren om het te behalen is koersen op duurzamer elektriciteitsproductie. Fossiele brandstoffen dragen bij aan klimaatverandering, maar zonne- en windenergie kunnen nog niet op eigen benen staan. Aardgas lijkt daarom de voornaamste overgangsbrandstof: het levert minder uitstoot op dan kolen, en kan zon en windenergie ondersteunen. ‘De directe effecten van investeren in aardgas zijn veelal positief’, stelt Vincent de Gooyert, universitair docent Methoden. ‘Die positieve effecten komen ook naar voren uit de kosten-baten afwegingen van beleidsmakers. Maar die analyses zijn te statisch, ze missen allerlei belangrijke bij-effecten.’ Desinvesteringen Die dynamiek nam De Gooyert wel mee in het paper dat hij schreef met promovendus Cem Gürsan. ‘Het idee is dat zonne- en windenergie kunnen rijpen, terwijl we elektriciteit opwekken via aardgas. Begrijp me niet verkeerd, we hebben aardgas nodig, maar nu investeren in een aardgasinfrastructuur met centrales en pijplijnen, maakt aardgasinvesteringen in de toekomst voordeliger.’ Dit heeft een lock-in effect: het investeren in aardgas maakt het in de toekomst nog aantrekkelijker om dat langer te blijven doen. Bovendien is er sprake van een crowd-out effect: de middelen die besteed worden aan aardgas worden niet geïnvesteerd in de ontwikkeling van hernieuwbare energie. ‘Die technologie groeit dan relatief minder snel en zo blijven we langer afhankelijk van fossiele technologieën.’ De technologieën staan dus niet op zichzelf, maar ze verhouden zich tot elkaar. Zo investeerden de Verenigde Staten de laatste jaren flink in schaliegas. Gevolg: de kolenprijs daalde, waardoor het kolengebruik in andere landen steeg. ‘Je moet fossiele brandstof, aardgas en hernieuwbare energie niet alleen zien als drie concurrerende technologieën. Ze hinderen én helpen elkaar.’ Het is iets waar beleidsmakers rekening mee moeten houden, bijvoorbeeld in grote landen als China en India waar ze nu voor de keuze staan om te investeren in aardgas. ‘In Nederland zijn investeringen in zonne- en windenergie al een tijd aan de gang. Kolencentrales worden hier uitgefaseerd, terwijl sommige centrales pas enkele jaren in bedrijf zijn. Het toont aan hoe reëel de kans op desinvesteringen is.’ Tot wasdom Om dat te voorkomen doen Gürsan en De Gooyert beleidsmakers een aanbeveling: ‘Stippel een duidelijke roadmap uit. Stel daarin limieten op voor aardgascentrales, bepaal tot wanneer je daarin gaat investeren en koppel die uitgaves aan investeringen in hernieuwbare energie, zodat die technologie niet ondersneeuwt.’ En dit geldt niet alleen voor aardgas. ‘We zien allerlei tussenstappen op het pad naar duurzamer alternatieven. Denk aan CO2-afvang en -opslag, of hybrides als tussenstap naar elektrische auto’s’, aldus De Gooyert. De details verschillen per sector, maar ook daar geldt dat de verschillende technologieën zich tot elkaar verhouden, elkaar helpen en hinderen. ‘Dit moeten we goed beseffen, want een blunder nu kan zomaar betekenen dat we de mogelijkheid missen om een klimaatneutrale wereld te bereiken.’ Je bent nodig De wereld heeft grote uitdagingen het hoofd te bieden. Om dat te kunnen doen, zijn wetenschappers, studenten en betrokken burgers nodig die mee willen denken over en werken aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen. De Radboud Universiteit richt zich met Je bent nodig op mensen die daaraan willen bijdragen. Op Jebentnodig.nl vind je meer artikelen. Wil je op de hoogte blijven van onze verhalen? Meld je dan aan op Radboud Recharge. Beeld: Total Design.