Priester, hoogleraar en voormalig rector Titus Brandsma is een belangrijke stap dichter bij een heiligverklaring. ‘Als het snel gaat, kan het in februari zover zijn’, zegt filosoof en FTR-decaan Christoph Lüthy. Titus Brandsma (1881-1942) is goed op weg om heilig verklaard te worden. De karmeliet, priester en voormalig hoogleraar en rector van de Katholieke Universiteit Nijmegen die zich tegen het nazisme verzette en in Dachau overleed, werd wegens zijn martelaarschap in 1985 zaligverklaard door Paus Johannes Paulus II. En nu is ook de belangrijkste horde voor een heiligverklaring genomen. Dat heeft alles te maken met de ‘wonderbaarlijke’ genezing van Michael Driscoll, een karmeliet uit Florida. De pater had een agressieve kanker met uitzaaiingen in zijn lymfestelsel maar genas daarvan, naar eigen zeggen door te bidden tot Titus Brandsma. Een team van vijf onafhankelijke katholieke artsen heeft nu verklaard dat die genezing medisch gezien onverklaarbaar is. Bidden ‘Op basis van een rapport van 1.600 bladzijden kwamen zij tot de conclusie dat deze genezing niet op een natuurlijke manier te verklaren is’, zegt Christoph Lüthy. In een nog te verschijnen boek (zie kader) schreef de decaan van de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen (FFTR) een hoofdstuk over Brandsma’s verzet, gevangenschap, dood en heiligverklaring. Anderhalf jaar geleden bezocht hij in Rome de postulatoren die het proces van de heiligverklaring van Brandsma voorbereiden. ‘Sindsdien hebben we een goed contact met elkaar’, zegt Lüthy. Met de conclusie van de artsen is Brandsma nog maar een paar kleine stappen van een heiligverklaring verwijderd. Een congres van theologen moet nu onderzoeken of de Amerikaanse karmeliet wel degelijk genas door te bidden tot Titus Brandsma, legt Lüthy uit. ‘Maar in vergelijking met de goedkeuring van de artsen is dat mogelijk niet meer dan een formaliteit.’ Nepnieuws Vervolgens is het aan het Vaticaan. Kardinalen en bisschoppen moeten instemmen met de heiligverklaring van Brandsma. Daarna moet alleen nog de prefect van de Congregatie de goedkeuring van de paus vragen, en kan een datum gezocht worden voor de heiligverklaring. ‘De Romeinse karmelieten zijn enthousiast. Zij denken dat het al in februari zover kan zijn’, zegt Lüthy. ‘Maar het kan evengoed nog duren tot 2095. Honderden dossiers komen in aanmerking voor een heiligverklaring, uiteindelijk is het een politieke keuze van de gezaghebbers.’ Toch lijken de sterren gunstig te staan voor Brandsma. ‘Hij wordt nog steeds op verschillende continenten vereerd, wat een belangrijke voorwaarde is voor heiligverklaring’, zegt Lüthy. ‘En ook zijn martelaarschap spreekt tot de verbeelding. Daarnaast was Brandsma ook een journalist. In het Vaticaan lijken ze te denken dat het in tijden van nepnieuws een goede zaak is om een journalist te vereren.’ Primeur Het nieuws rondom Brandsma lijkt op een vreemd moment te komen, in het jaar waarop de Nederlandse bisschoppen het predicaat ‘katholiek’ van de Radboud Universiteit afnamen. Zou dat nog roet in het eten kunnen gooien bij de heiligverklaring van de voormalige rector? ‘Dat heb ik me ook afgevraagd, maar ik heb vanuit Rome begrepen dat die dossiers onafhankelijk van elkaar worden beoordeeld’, zegt Lüthy. Met de zaligverklaring had Brandsma overigens al voor een interessante primeur gezorgd. ‘Het Vaticaan heeft decennia lang geredeneerd dat mensen die door rechtse regimes om het leven zijn gebracht, ook tijdens de Tweede Wereldoorlog, geen martelaars waren, omdat ze niet om geloofsredenen, maar om politieke redenen zijn vermoord. Daarom kwamen ze niet in aanmerking voor een heiligverklaring. Linkse regimes, die officieel anti-religieus waren, schiepen wel martelaars, was het idee. Titus Brandsma was de eerste die dit patroon doorbrak: hij was de eerste zalige die in een concentratiekamp om het leven kwam en door de kerk als martelaar werd erkend. Maximilian Kolbe, de eerste zalig verklaarde geestelijke, werd in 1971 namelijk niet als martelaar, maar als ‘belijder’ zalig verklaard.’ Het boek van FFTR en het Titus Brandsma Instituut over Titus Brandsma verschijnt bij de heiligverklaring van Brandsma, of, indien die op zich laat wachten, in 2023, bij het honderdjarige jubileum van de universiteit. Titus Brandsma Titus Brandsma was een priester, karmeliet, academicus en publicist uit het Friese Bolsward. Als hoogleraar was hij gespecialiseerd in middeleeuwse mystiek. In het collegejaar 1932-1933 was hij rector van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Tijdens de oorlog verzette hij zich tegen het verwijderen van joodse leerlingen uit middelbare scholen en smeedde hij een alliantie tussen uitgevers van rooms-katholieke dagbladen om NSB-advertenties te weigeren. Op 19 januari 1942 werd Brandsma opgepakt, op 26 juli van datzelfde jaar overleed hij in concentratiekamp Dachau. Hoewel hij opgroeide als protestant en zich intussen als agnost beschouwt, zegt Christoph Lüthy diep ontroerd te zijn door de figuur van Titus Brandsma. ‘Voor de universiteit blijft hij een boegbeeld van hoe je ook in donkere tijden onbuigzaam kunt blijven strijden voor je eigen overtuigingen. Brandsma was bereid om zijn leven te offeren voor zijn idealen. In die zin blijft hij een fascinerend figuur.’ Tekst: Ken Lambeets. Dit artikel verscheen eerder op Voxweb. Foto: Dick van Aalst.