De leesvaardigheid van kinderen in Nederland gaat achteruit. Rapporten uit 2018 en 2019 laten zien dat het leesbegrip en -plezier is gedaald en dat het aantal kinderen dat moeite heeft met lezen is gestegen van 12 naar 18 procent. Kortom: één op de vijf jongeren in ons land dreigt laaggeletterd te worden. Taal- en spraaktechnoloog Helmer Strik van de Radboud Universiteit ontwikkelt samen met Radboud spin-off NovoLearning en onderwijsuitgeverij Zwijsen een app om het leesonderwijs te ondersteunen. Laaggeletterdheid, is dat wel een probleem in tijden waarin video en voice messaging alomtegenwoordig zijn? 'Ja', zegt Helmer Strik stellig. 'Lezen is de basis voor leren. Als je niet goed kunt lezen, kun je niet goed met onderwijs meekomen. Als je je nog te veel moet focussen op het herkennen van woorden, heb je nauwelijks ruimte om te begrijpen wat je hebt gelezen. En ondanks de opkomst van innovatieve communicatiemiddelen zit veel informatie voorlopig nog in tekst gevat. En dat zal nog wel even zo blijven, misschien wel altijd.' Leren lezen is kilometers maken Uit eerder onderzoek weet Strik dat technologie kinderen kan helpen om sneller en beter te leren lezen. Er bestaan e-readers waarmee kinderen tekst tegelijkertijd kunnen lezen en beluisteren. En ook biedt onderwijsuitgever Zwijsen een app aan waar kinderen mee kunnen oefenen. Strik en collega's hebben de impact van dit soort apps onderzocht. Ze keken naar kinderen die de apps op school en thuis gebruikten en zagen dat ze effectief waren. Leerlingen, vooral zij die op school met de software werkten, leerden beter lezen dan kinderen die niet of thuis met de software oefenden. De belangrijkste factor bleek de tijd te zijn die kinderen met de app doorbrachten. 'Lezen is oefenen. Ze moeten kilometers maken.' Wat bestaande apps niet kunnen, is spraak echt goed herkennen. Ook commerciële apps, zoals Duolingo, zijn daar slecht in. 'Het is heel moeilijk om fouten in spraak te herkennen en daar feedback op te geven', legt Strik uit. 'Duolingo keurt bijvoorbeeld dingen goed die fout zijn. "Ik ga naar guis", herkent de app niet als fout. Laat staan dat ze gericht kunnen aangeven wat je fout doet en hoe je dat kunt verbeteren. Je hebt dan nog steeds een docent of ouder nodig die je begeleidt.' Het team van Strik maakt nu een app waarbij kinderen hardop lezen en direct feedback krijgen. 'Wel op een manier dat het leuk blijft', lacht hij. Zo kan een kind helemaal zelfstandig oefenen. Spraaktechnologie voor kinderen De grootste uitdaging van het project is het aanpassen van bestaande spraaktechnologie op kinderstemmen. Spraakherkenning bij kinderen is een stuk moeilijker dan bij volwassenen, onder andere omdat kinderen met een hogere frequentie spreken. 'De stembanden van kinderen trillen meer dan 250 keer per seconde, ten opzichte van 100 keer per seconde bij mannen. Omdat de golflengte korter is, is het lastiger om informatie uit kinderstemmen te halen. We kunnen de spraakherkenner voor volwassenen aanpassen aan kinderspraak, maar daarvoor hebben we nog veel data van kinderstemmen nodig.' Als deze app af is, hoopt Strik deze verder uit te breiden zodat de voortgang van individuele kinderen automatisch geëvalueerd kan worden. 'Nu moet de docent bijvoorbeeld handmatig bijhouden hoeveel woorden een kind in drie minuten correct kan voorlezen. Dat kan een app ook voor je doen.' Strik benadrukt dat technologie de docent niet vervangt. 'Maar we kunnen de saaie taken van docenten wel automatiseren, zodat zij meer tijd kunnen besteden aan het motiveren en enthousiasmeren van leerlingen.' Je bent nodig De wereld heeft grote uitdagingen het hoofd te bieden. Om dat te kunnen doen, zijn wetenschappers, studenten en betrokken burgers nodig die mee willen denken over en werken aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen. De Radboud Universiteit richt zich met Je bent nodig op mensen die daaraan willen bijdragen. Op Jebentnodig.nl vind je meer artikelen en een link naar onze vacatures. Wil je op de hoogte blijven van onze verhalen? Meld je dan aan op Radboud Recharge. Beeld van Annie Spratt via Unsplash.