Healthy Landscape is een grote samenwerking tussen onder meer ecologen, beleids- en communicatiewetenschappers, juristen en historici verbonden aan de Radboud Universiteit met als doel de achteruitgang van biodiversiteit aan te pakken. ‘We kunnen vanuit onze Nijmeegse samenwerking iets eigens bijdragen aan bijvoorbeeld het stikstofvraagstuk.’ Het is oktober 2017 als de groep van Hans de Kroon een studie publiceert met resultaten uit Duitsland die wereldwijd de ogen doet openen over het probleem van insectensterfte. ‘Iedereen wist al wel zo’n beetje dat het slecht ging met de insecten. Maar met deze studie wisten we er ineens een wetenschappelijk gefundeerd getal aan te hangen. Driekwart afname van alle insecten in 27 jaar, dat bracht een ongemakkelijk gevoel met zich mee. Het werd een iconisch getal. Vanaf dat moment stond biodiversiteit in de schijnwerpers, de noodzaak werd gezien’, zegt De Kroon. Een leven zonder insecten is niet voor te stellen. Ze vervullen een cruciale rol op het gebied van bestuiving, ze spelen een belangrijke rol als ‘opruimers’ in water en bodem en ze dienen als stapelvoedsel voor grotere dieren. ‘Als dat wegvalt… Zelfs de grootste insectenhater snapt dat driekwart achteruitgang geen goede situatie is.’ Nu heeft De Kroon zich de vraag gesteld: wat kunnen we als brede universiteit bijdragen aan de oplossing voor dit probleem? ‘Wetenschappers werkten in verschillende faculteiten aan de kwaliteit van het landelijk gebied, zonder dat we van elkaar wisten. Toen we een hele groep verschillende mensen hebben uitgenodigd om hierover te praten, zagen we dat we elkaar nodig hebben om dit probleem aan te pakken. Dit is uitgemond in Healthy Landscape’, aldus De Kroon. Ecologen helpen juristen ‘Op juridisch vlak kunnen we samen meteen aan de gang met het PAS-arrest’ (de stop op het gebruik van Programma Aanpak Stikstof voor het verlenen van vergunningen – red.), vertelt Huub Ploegmakers, die is aangesteld om de samenwerking op te zetten. ‘Veel beleid in Nederland wordt gebaseerd op modellen die voorspellen wat de gevolgen van beleidsmaatregelen zullen zijn. Deze modellen spelen in de rechtspraak een belangrijke rol, en er is daarbij steeds meer discussie over hoe je ermee moet omgaan.’ ‘Bij veel ruimtelijke ontwikkelingen die op gespannen voet staan met wetgeving over natuurbescherming kijken juristen naar de ecologen: kloppen de voorspelde effecten van maatregelen voor natuurherstel wel?’ De Kroon: ‘We zien dat we vanuit onze Nijmeegse samenwerking iets eigens kunnen bijdragen aan dergelijke discussies. Het landelijk gebied is een hele potpourri bij elkaar: gemeentes, waterschappen, provincies en boeren hebben er allemaal wat over te zeggen. Maar hoe krijg je daar veranderingen bewerkstelligd? Hier willen we inzicht in krijgen.’ Veranderen doe je samen ‘Veranderen doe je samen’, legt Sander Turnhout uit, die samen met Ploegmakers kwartiermaker is van Healthy Landscape. ‘Als je wilt dat mensen hun gedrag veranderen, zul je het eens moeten worden over de problemen en de oplossingen. Daarom werken we aan “participatieve monitoring”: we bekijken samen wat er wordt gemeten en waarom, hoe we meten, wie er meet en hoe we omgaan met de gevonden gegevens. Zo hopen we verandering te helpen bewerkstelligen. Maar hier hoort ook een waardendiscussie bij: in welk land willen we leven? Zo ontstaan er elementen van een oplossing.’ Ploegmakers vult aan: ‘Met gedeelde waarden zijn we er nog niet. Die waarden moeten passen binnen bestaande praktijken van voedselproductie en -consumptie, en van hoe we het landschap beleven. Dan worden ook economische, juridische en sociale vraagstukken van belang. In dit verband onderzoeken we of gedeelde waarden de verschillende partijen echt verbinden of dat bestaande tegenstellingen blijven bestaan.’ Déjà vu ‘Af en toe heb ik een déjà vu-gevoel’, zegt De Kroon. ‘Naar aanleiding van onze publicatie over de insectensterfte zag je alle emoties in de rondte vliegen, en daarbij ook ongeloof over de cijfers. Dat zie je nu weer bij de stikstofcrisis. Maar op een gegeven moment gaan we in een andere fase komen en zal het stof gaan liggen. Hiervoor staan we klaar. Dan kunnen we een handreiking doen om ecologische kennis in te zetten om het dossier los te trekken. Onze brede expertise is aan te wenden voor een constructieve dialoog om te komen tot duurzame en gedragen oplossingen.’ Je bent nodig De wereld heeft grote uitdagingen het hoofd te bieden. Om dat te kunnen doen, zijn wetenschappers, studenten en betrokken burgers nodig die mee willen denken over en werken aan een gezonde, vrije wereld met gelijke kansen voor iedereen. De Radboud Universiteit richt zich met Je bent nodig op mensen die daaraan willen bijdragen. Op Jebentnodig.nl vind je meer artikelen en informatie over duurzaamheid in ons onderwijs. Wil je op de hoogte blijven van onze verhalen? Meld je dan aan op Radboud Recharge. Beeld: Total Design.