Geweld tussen of van partners is het grootste geweldsprobleem van Nederland. Dat hebben de overheid en politie onderzocht. Zowel mannen als vrouwen in heteroseksuele en niet-heteroseksuele relaties zijn hier slachtoffer van. Maar vrouwen zijn ruim vijf keer zo vaak slachtoffer als mannen. Daarom ontwikkelde Nicole van Gelder, promovendus aan het Radboudumc, samen met haar team een online platform voor vrouwen die te maken hebben met partnergeweld: SAFE. Een anonieme website die je desnoods in het geheim op het toilet kunt bekijken. Slachtoffers van partnergeweld vinden het moeilijk om hulp te zoeken. 'Dat heeft allerlei redenen', weet Nicole van Gelder, opgeleid als pedagoog en promovendus bij de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde. 'Ze schamen zich, zijn bang dat hun partner erachter komt, dat er iets met de kinderen gebeurt, of dat er allemaal instanties worden ingeschakeld zonder dat ze dat willen. Of ze wéten niet eens dat ze met partnergeweld te maken hebben.' Ook vinden veel slachtoffers de drempel om hulp te vragen hoog. ‘Ze willen niet altijd meteen de politie bellen en aangifte doen. Soms willen ze eerst gewoon hun verhaal kwijt,’ vertelt Van Gelder. Zo ontstond het idee voor SAFE, een online hulpmiddel voor vrouwen die te maken hebben (gehad) met partnergeweld. Een website die je anoniem kunt gebruiken is een laagdrempelige vorm van hulpverlening. Vrouwen kunnen de site op allerlei momenten en op hun eigen voorwaarden raadplegen. ‘Met het promotieonderzoek van Karin van Rosmalen-Nooijens ontwikkelde het Radboudumc eerder Feel the Vibe, een online platform voor jongeren die te maken hadden met huiselijk geweld. En in Australië bestaat een vergelijkbaar online platform, iDECIDE, voor vrouwen die te maken hebben met partnergeweld. Op deze kennis hebben we voortgebouwd’, vertelt Van Gelder. Meer dan fysiek geweld De eerste stap richting hulpverlening is vaak dat een vrouw beseft dat zij slachtoffer is van geweld. Er zijn namelijk vijf soorten geweld, die niet allemaal even makkelijk te herkennen zijn. ‘Fysiek geweld herkennen we wel. Een klap is een klap', aldus Van Gelder. ‘Maar er bestaat ook seksueel, economisch, technologisch en psychisch geweld.’ Seksueel geweld kan al lastiger te herkennen zijn. ‘Sommige mensen vinden dat seks bij een relatie hoort, of hun partner daar nu wel of geen zin in heeft.’ Bij economisch geweld mag je van je partner bijvoorbeeld niet meer werken of studeren. Bij technologisch geweld kun je denken aan het ongewenst verspreiden van sexy beeldmateriaal en online stalken. Het lastigst te herkennen is psychisch geweld (zie kader). 'En dat terwijl deze vorm van geweld het meeste voorkomt', vertelt Van Gelder. Bijna alle vrouwen die zich op het platform aanmelden ervaren psychisch geweld. En bovendien, psychisch geweld wordt vaak gevolgd door andere vormen van geweld. Maar vooral, psychisch geweld lijkt de meest persistente en langdurige schade toe te brengen. 'Vrouwen vertellen ons dat ze de psychische mishandeling als erger ervaren dan het seksuele of fysieke geweld dat ze meemaken. Bovendien hebben vrouwen vaak nog steeds last van het psychische geweld dat ze al jaren geleden meemaakten.' 'Coercive control' en 'gaslighting' Bij psychisch geweld, ook wel emotioneel geweld genoemd, kun je denken aan 'coercive control' en 'gaslighting'. Beide zijn vormen van manipulatie. Bij 'coercive control' zorgt iemand ervoor dat zij volledige controle over hun partner krijgen. Ze bepalen bijvoorbeeld met wie iemand mag afspreken of wat ze mogen dragen. ‘Ze controleren de partner constant, isoleren de partner en zorgen ervoor dat iemand geen zelfstandige beslissingen meer kan nemen', legt Van Gelder uit. Bij 'gaslighting' gaat het om het verlagen van iemands zelfwaarde door iemand stelselmatig te vernederen en te verwarren. 'Iemand gaat aan zichzelf twijfelen, wordt monddood gemaakt of durft helemaal niets meer doen of te zeggen.' Safewomen.nl Het is essentieel om zowel te praten met mensen die zelf partnergeweld hebben meegemaakt, als experts die in dit gebied werkzaam zijn, merkte Van Gelder tijdens de ontwikkeling van het platform. 'Ervaringsdeskundigen deelden wat bij hen wel en juist niet goed werkte toen zij in deze situatie zaten. Anonimiteit, zonder oordeel hun verhaal kunnen delen, herkenning, erkenning en zich veilig voelen, waren voor hen belangrijk. Experts gaven aan dat het daarnaast belangrijk is om een vrouw niet te pushen om de relatie te verlaten of hulp in te schakelen, maar wel om voldoende informatie aan te bieden voor als zij daar klaar voor is.' Homepage van safewomen.nl. Op dit moment meet Van Gelder en de effectiviteit van het platform. Vrouwen die zich aanmelden op safewomen.nl worden in twee groepen verdeeld. Beide groepen krijgen hulp, maar één groep kan gebruik maken van extra functionaliteiten zoals interactieve elementen en extra modules. 'Zo komen we erachter welke functionaliteiten essentieel zijn en welke minder belangrijk.' Vrouwen kunnen zich nog steeds aanmelden voor SAFE. Veiligheid En hoe zit het met de veiligheid óp het platform? Van Gelder: 'De medisch-ethische toetsingscommissie, het orgaan dat meekijkt bij alle vormen van medisch en gezondheidsonderzoek, heeft alles gecontroleerd. We vragen minimale persoonsgegevens op, alleen een geboortejaar in plaats van een geboortedatum, en geen adresgegevens. Vrouwen hoeven zelfs niet hun eigen naam te gebruiken. Ook controleren we alle verzoeken tot het aanmaken van een account en monitoren we de website. Als we vermoeden dat iemand zich voordoet als iemand anders of naar iemand op zoek is, kunnen we een account blokkeren.' Ook heeft het platform een grote, oranje knop waarmee je de website meteen kunt verlaten als er plotseling iemand binnenkomt. Het community management wordt verzorgd door zorgprofessionals, allemaal vrouwen, onder wie Van Gelder zelf. Ook zitten er twee huisartsen, tevens onderzoekers, in het team. 'Het belangrijkste is dat we begrip opbrengen voor verschillende situaties’, ervaart Van Gelder. ‘Zo verschilt de situatie van iemand die vastzit in een religieus huwelijk enorm van een lesbische vrouw van wie haar partner dreigt haar te outen bij haar familie als ze niet doet wat de partner wil.' Van Gelder hoopt dat het platform eraan kan bijdragen dat vrouwen zich meer bewust zijn van hun situatie en sneller de stap naar hulp zetten. Mannen Ook ziet Van Gelder graag dat het onderzoek bijdraagt aan een vergelijkbaar platform voor mannen. Want ook mannen kunnen slachtoffer zijn van partnergeweld. Er bestaat wel een website voor mannen die te maken hebben met geweld, mannenmishandeling.nl, maar deze site is niet zo uitgebreid opgebouwd zoals SAFE dat nu voor vrouwen is. ‘Als we een platform voor mannen geschikt willen maken, moeten we wel extra onderzoek doen,' benadrukt Van Gelder, 'want hun behoeften zijn misschien heel anders.' Afbeelding van Sasha Freemind via Unsplash.